Hoe kan je testen of een flipperkast volledig werkt ?

Ok, je kocht een flipperkast, of je ben aan het kijken naar eentje die je wil kopen. Hoe weet je dan dat hij volledig werkt?

Opmerking: dit is een klein overzicht om je te helpen als je geen flauw benul hebt over hoe een flipper werkt en waar je moet naar kijken wanneer je er eentje gaat kopen. Deze gids is niet 100% compleet en sommige types van toestellen verschillen. Hou ons niet verantwoordelijk als je een flipper met problemen kocht, zelfs als je alles deed wat we hier vermelden en alles er goed uitzag.

Lees ook de 'kopen van een gebruikte em flipperkast' pagina op deze Finse site. We willen je niet bang maken, gewoon inlichten. Test het toestel heel goed, en als hij te slecht is, kan je beter een andere zoeken die te koop is want het herstellen van een kapotte flipperkast kan veel kosten. Als de flipperkast in te slechte staat is, kan je hem misschien niet restaureren omdat je sommige stukken gewoon niet vindt, of omdat de restauratie meer kost dan de flipper ooit waard zal zijn.

Voor gedetailleerde informatie hoe een flipperkast werkt en veel voorkomende reparaties, kijk op pinwiki.com.
We beschrijven hier hoe je enkele tests kan doen en hoe een flipper werkt. We schrijven opzettelijk niet welke test je bijvoorbeeld nodig hebt om een niet-werkende switch na te kijken, hiervoor kijk je best in de handleiding.
Wanneer je deze informatie gebruikt, en je ziet de flipper die je wil kopen een probleem heeft, is het aan jou om te beslissen. Je weet dat de flipper niet 100% werkt (hij werkt misschien helemaal niet) dus is het aan jou om te beslissen of je hem al dan niet koopt, of gaat onderhandelen over de prijs, of de eigenaar hem laat herstellen,..
Pas op want een simpel probleem kan een moeilijker probleem verstoppen en dit kan je misschien niet oplossen of zal enorm duur zijn om op te lossen Bijvoorbeeld: wat doe je als een mechanische flipperkast volledig niet opstart? Het kan iets dom zijn als een gesprongen zekering of een slecht contact. Je kan deze flipper waarschijnlijk aan een spotprijs kopen omdat hij niet werkt. En de eigenaar kan hem niet herstellen zegt hij, omdat hij niet weet hoe. Dus je kan de zekering niet vervangen terwijl hij even niet kijkt want misschien werkt de flipper dan ineens terug en gaat de prijs omhoog ? Als je de flipper uiteindelijk niet koopt, mis je misschien de kans van je leven om een flipper spotgoedkoop te hebben, een flipper die enkel een nieuwe zekering nodig had. Hoedanook, als je de flipper wel koopt, zou het ook kunnen dat de zekering gesprongen was door een slechte transfo en dat die moet vervangen worden. Er zou ergens anders ook een kortsluiting kunnen ontstaan zijn en er zijn nog een dozijn andere dingen mis mee, dus uiteindelijk ga je er 6 maanden mee bezig zijn en werkt de flipper nog niet en dan ga je hem aan iemand anders verkopen die hem voor onderdelen gaat gebruiken. Dus wanneer je een niet-werkende flipperkast koopt, ga van het slechtste geval uit: betaal dan enkel wat de flipper zelf waard is als onderdelen, of de prijs die je krijgt als je de flipper niet werkend krijgt.. Het kan dan enkel meevallen en als de flipper dan wel snel te repareren is heb je een koopje gedaan.

Op elektro-mechanische toestellen is de enige manier om uit te vinden of hij werkt van te spelen. Speel op de flipperkast en let goed op wat er gebeurt. Werken alle bumpers en slingshots wanneer ze geraakt worden ? Gebeurt er iets wanneer je de targets raakt ? Kijk naar de targets met een rij lampjes ervoor, het is mogelijk dat er gewoon een lampje kapot is maar de target alles wel registreert. Om het verschil te merken, gebeurt er iets als je de target raakt? Is er een geluid, wordt de score verhoogd ? En als je een hele rij droptarget naar beneden schiet, zet de flipper ze dan opnieuw omhoog ?
Haal het glas van het speelveld af en neem de bal en test alles afzonderlijk met de hand. Op deze manier kan je alle acties op het speelveld simuleren die je niet gewoon tijdens je testspel kon. Vergeet niet van ook een spel met 4 spelers op electro-mechanische kasten te starten.

Solid states hebben het gemakkelijker gemaakt. Die hebben ingebouwde zelftesten om problemen op te sporen en je van te verwittigen. Meestal zeggen ze wat er mis is (zoals schakelaars die niet werken) als je het deurtje opent of de test menus opent. Williams/Bally WPC flippers laten zelfs een credit dot zien om aan te tonen dat er een probleem is. (credit dot: het display zegt 'CREDITS 0.' wanneer er een probleem is, en 'CREDITS 0' wanneer alle switches goed werken. (wanneer op free play, krijg je 'FREE PLAY.')) Let hier wel even op dat een flipper zonder credit dot of waarschuwingsboodschap niet garandeert dat de flipper geen problemen heeft ! Er is misschien een probleem op de switch matrix of met een van de printplaten en deze problemen zijn meestal moeilijker op te lossen.
Kijk ook naar de laatste keer dat de flipper de fabrieksinstellingen terugzette. Een credit dot zal enkel verschijnen na een bepaald aantal spelletjes. Natuurlijk werken de zelftesten enkel als de cpu correct opstart. Het feit dat je de zelftesten kan opstarten is op zich al een goed teken.

Waar beginnen

Eerste stap: zet de flipper op. Doe dit enkel als je zeker weet dat de flipper echt werkt, en niet met een flipper die jaren in een schuurtje heeft gestaan ! Als de flipper helemaal niet werkt is het misschien een gesprongen zekering (zoek uit waarom de zekering gesprongen is). Maar het probleem kan erger zijn, dus laten we hopen dat je niets in brand hebt gestoken!
Als een spoel continu is aangetrokken: zet dan de flipperkast af ! Clay's tech paginas hebben gedetailleerde paginas over wat te testen voor je de flipperkast opzet, we stellen voor dat je dit doet voor je de flipper opzet als je niet weet of ze al dan niet werkt.

Ok volgende stap. De flipper springt aan en je ziet of ruikt niets verbrand of ziet geen rook... Gaan er lichtjes aan? Op oudere flippers moet je meestal de linkse flipper induwen om de kast echt aan te zetten.

Op solid states is het zo gemakkelijk niet. Die hebben een volledige computer erin zitten die moet opstarten. Op oude Bally/Stern flippers is er een led op de cpu (vanboven links in de kopkast) die gaat pinken (7 keer). Andere merken hebben andere manieren maar het resultaat zou hetzelfde moeten zijn. Na de initialisatie moet de flipper op attract mode springen. Dit wordt aangegeven door pinkende lichtjes en misschien muziek en soms een boodschap op de display die zegt hoeveel credits er nog opstaan.

Als de GI lampjes aangaan, maar hij gaat niet in attract mode, dan heb je een pcb probleem. (GI lampjes blijven altijd branden, in attract mode gaan de lampjes in series aan)
Dit kan veroorzaakt worden door verschillende dingen. Soms zijn de IC's slecht maar meestal komt het door batterijschade of corrosie. Als je nieuw bent met flipperkasten blijf hier dan van weg. Indien je genoeg elektronica kent gaat het nog maar anders zal je ze niet zelf kunnen herstellen. Je kan proberen vervang prints te vinden maar omdat het je eerste flipper is zoek je best eentje die werkt. (of hij moest spotgoedkoop zijn maar dan ga je er nog veel tijd insteken om hem werkend te krijgen en te kunnen spelen) .
Laat je niet vangen doordat de verlichting aangaat en je denkt dat het maar een kleine herstelling is !! Zolang de score displays geen (afwisselende) getallen weergeven kan er nog altijd een groot probleem met de cpu zijn.

Op solid states, is er een (herlaadbare) batterij op de cpu aanwezig om scores en dergelijke bij te houden. Na een tijdje beginnen deze te lekken en de inhoud hiervan beschadigt de pcb. Kijk of de batterij er nog opzit en of ze beginnen lekken is en hoeveel de schade is. Als je geluk hebt is het nog mogelijk ze te herstellen. Als je geen geluk hebt is half je pcb onherstelbaar.

Nu staat de flipper in attract mode, probeer er nu een credit op te zetten om een spel te starten.

Nu zou je een spel moeten kunnen spelen, speel en focus op wat er gebeurt. Ziet alles er goed uit? Registreren de schakelaars wanneer ze geraakt worden ? Zien de spelregels er normaal uit volgens jou of begint er een multiball na een target geraakt te hebben ? Kan je het spel uitspelen of blijft hij je ballen geven ?

Zelf-tests opstarten

Hiervoor gebruik je de knop(pen) die je ziet wanneer je de muntdeurtje open doet.

Hoeveel knoppen zijn er en welke testen er zijn hangt af van het toestel. De meeste toestellen testen lampjes, displays, geluiden, switchen en spoelen.

• Op vroege Bally/Stern flippers zit er in de deur 1 rood knopje. Deze duw je in en dan ga je door de tests. Om eruit te geraken moet je ze allemaal doorgaan.
• 1986 - 1989 Williams flipperkasten (system 11) hebben drie knoppen. De middelste gaat op en neer. In attract mode, druk de eerste in en de middelste omhoog om de settings te raadplegen. Gebruik de eerste knop om naar de volgende setting te gaan. De startknop gebruik je voor aan te passen. In attract mode, middelste knop naar onder en eerste knop ingeduwd gaan naar de tests. Na de laatste setting zal het spel uit test gaan. Een snelle manier om de tests te verlaten : op de eerste audit middelste induwen, eerste - deze brengt je naar de laatste setting - zet de middelste terug omhoog en duw de volgende knop in en je bent eruit! Om het test-menu te starten: in attract mode, druk op de eerste knop terwijl de middelste naar beneden staat. Zet de middelste omhoog en ga met de eerste door de tests.
• Data East machines gebruiken een gelijkaardig systeem.
• Williams/Bally machines van 1990 tot 1999 (WPC system) hebben 4 knoppen. De middelste 2 bedienen het volume van het geluid. De linkse is om service credits op de kast te zetten, en de rechtse om in het menu te gaan. Eenmaal daarin, kan je de andere knoppen gebruiken om te navigeren: de middelste gaan vooruit en achteruit op hetzelde niveau, de rechtse gaat dieper, de linkse gaat er weer uit.

De lampen test

Deze test zal alle speelveld lampjes doen aangaan. Niet werkende lampjes kunnen verbrand zijn, het kan ook een slechte houder zijn of een draadje dat los zit. Aan jou de eer om dit uit te zoeken.

Let erop dat sommige toestellen een verschil maken tussen GI en feature lampjes en de nieuwere kasten hebben ook flashers.

• GI staat voor Global Illumination, oftewel algemene verlichting. Deze lampjes dienen ook enkel om het speelveld minder donker te maken en branden (of dimmen) allemaal tegelijk. Je vindt deze bijvoorbeeld onder slingshots en andere plastics, of achter rubbers.
• Feature lampjes worden individueel aangestuurd. Er zijn bijvoorbeeld onder speelveld inserts die je zeggen op welke target te mikken, welke geraakt zijn, als er een bonus beschikbaar is,...
• Flashers zijn zoals feature lampjes maar geven felle flitsen :-) je zal ze herkennen aan het feit dat deze lampjes groter zijn dan de gewone lampjes. Ze krijgen een hoger voltage door, daarom branden ze ook maar voor een korte periode (zodat ze niet doorbranden). Ze worden gebruikt omdat ze een felle flits geven en daarom de aandacht vestigen op een bepaalde plek op het speelveld.

Als een GI lampje niet werkt, helpt het niet om dit te vervangen door een werkende want de houder kan misschien slecht zijn. Dit gebeurt dikwijls bij oudere toestellen, zeker als je roest of corrosie ziet op metalen onderdelen. Dit kan er dan weer op duiden dat er ook op andere onderdelen roest of corrosie zit wat dan weer voor andere problemen kan zorgen (in de toekomst). Als een feature lampje niet brandt kan het probleem de socket of een draadje zijn maar kan het ook de driver board die de aansturing van de lampjes doet of tussen die printplaat en het lampje dat ergens een draadje loszit..

Hetzelfde voor de flashers...er zitten trouwens op recente Bally/Williams flippers ook flashers in de kopkast, dus kijk niet enkel op het speelveld. :-) Soms zal een flasher test twee lampjes tegelijkertijd doen aangaan. Soms is dit aangegeven op de display, het zal dan de naam van de flasher aangeven met een (2) erachter. De recente Bally/Williams (1994+) hebben een coin door interlock switch. Deze zal de stroom afsluiten wanneer het deurtje open is. Je kan geen flashers of spoelen testen zolang het deurtje openstaat. (of je moest deze knop induwen, of daar het speciaal geel metalen beugeltje voor installeren)

Switch test

Hierin kan je alle switches testen. Als een schakelaar gesloten is, wordt dit aangeven. Alle switches moeten werken. Met het speelveld glas eraf test je ze allemaal door ze met je hand aan te raken en dit zou moeten aangegeven worden. Let er ook op dat sommige toestellen (WPC) switchen negeren als ze gesloten zijn en het spel opstaat omdat de flipper denkt dat ze slecht zijn.

Display test

Deze test zal de degelijkheid van de display tonen. Als het alpha-numerieke displays zijn, tellen ze van 0-9, alle stukjes lichten op. Er zouden geen ontbrekende stukken mogen zijn of flikkering. Let erop dat alle stukjes werken en goed verlicht zijn.
Op een dot matrix display gaan alle puntjes oplichten en elke rij en lijn doorlopen. Opnieuw zou alles perfect moeten werken. Als een dmd wazige plekken heeft (zeker indien het volledig oplicht) dan is het een probleem. Indien de DMD verslijt, kan dit problemen op het dmd driver board ook geven ! Als er lijnen missen, kan dit meestal niet hersteld worden (of het moesten de oude stijl dmd's zijn waar je nog pinnetjes kan herstellen) Sommige dmd's hebben zelfs problemen met burn-in: sommige tekeningen die veel getoond worden op de dmd zijn erin gebrand en die zie je zelfs nog op display als de flipper af staat.
Nieuwe displays of dmd's zijn duur (+100 euro), zorg ervoor dat ze werken zodat je ze niet snel hoeft te vervangen. De kleine of buitenmaat dmd's voor Data East en Sega zijn zelfs nog duurder en bijna onmogelijk te vinden!

Spoelen test

Deze test zal alle spoelen aantrekken, een per een. Zelfs magneten zullen kort activeren. De display zal een ID nummer aangeven (misschien met beschrijving) zodat je dan weet welke spoel niet werkt. Kijk in de handleiding, hierin staat een lijst van spoelen en hun posities zodat je ze kan herkennen.

Nota: Als een spel niet opstart of je kan niet in de spoelentest, hef dan het speelveld op en test elke spoel met de hand. Gewoon het metalen buisje bewegen dat door het midden van de spoel over en weer gaat. Ze zouden moeten werken zonder veel kracht toe te passen. Een spoel met veel weerstand, een plunger die er maar half in gaat of gewoon niet beweegt kan niet hersteld worden en moet vervangen worden.
Als je de spoel bekijkt en het papier rond de spoel dit is verbrand, doe dan deze zelftest niet! Het toestel aanzetten zal deze spoel nog meer verbranden.

Geluid testen

Er is toch wat geluid, nietwaar? E-m toestellen hebben bellen of klokken, solid states hebben computer gegenereerde geluiden. Deze kunnen verschillen van basistonen (op 70ies flippers) tot echte stemmen. Als er helemaal geen geluid is, kijk dan naar het volume. Oudere flippers hebben een potmeter in de cabinet. (Stern: in de cabinet net onder de luidsprekers - oude Bally's: op de geluidskaart zit een kleine potmeter - Williams sys11: tegen de linke kant van de cabinet) Op WPC flippers kan het geluid aangepast worden door middel van de twee middelste knoppen in het deurtje. OP WPC flippers kan je niet onder het standaard ingesteld geluid gaan, of je moest dit in de settings aanpassen.
Williams System 6/7 (misschien de oudere ook ?) en Gottlieb sys80 flipperkasten hebben een knop op hun geluidskaart. Duw deze in en je krijgt een selftest die alle geluiden test.

De zelftest heeft een optie die ervoor zorgt dat alle geluiden en deuntjes op deze flipper gespeeld worden. Ze zullen een per een gespeeld worden (misschien kan je herhalen)